Co warto wiedzieć o diecie bez jajek?

Jajka to składnik wielu potraw, bez którego ciężko wyobrazić sobie skomponowanie pełnowartościowej diety. Są one bardzo powszechne w kuchni, co sprawia, że przygotowanie większości dań bez nich wydaje się niemożliwe. Niemniej jednak w niektórych przypadkach wykluczenie jajek z diety jest koniecznością, wymagającą znalezienia alternatywy dla tego produktu, bogatego w składniki odżywcze. W poniższym opracowaniu znaleźć można najważniejsze informacje na temat diety bez jajek. Wyjaśniamy to, dla kogo przeznaczona jest taka dieta oraz czym zastąpić jaja w kuchni. 

Kiedy należy przejść na dietę bez jajek? 

Dietę bez jajek muszą stosować osoby, które mają uczulenie na ten produkt. Jajka zalicza się do grupy silnych alergenów, dlatego uczulenie na nie jest kategoryczną przesłanką do zmiany diety. W przypadku dzieci, u których zdiagnozuje się alergię na jaja, leczenie polega na stopniowym wykluczaniu tego składnika z diety. Proces ten rozpoczyna się od białka jaja, ponieważ spożycie go częściej wywołuje niepożądane reakcje (aniżeli żółtko jajek). Przykładowe objawy uczulenia to problemy z oddychaniem lub wysypka. W przypadku silnego uczulenia na jaja możliwe jest zagrożenie życia. Warto pamiętać o tym, że alergenami są nie tylko jaja kurze, ale także te, pochodzące od innych gatunków ptaków. Przesłanką do stosowania diety bez jajek jest także nietolerancja pokarmowa. Nie zagraża ona życiu, jednak wiąże się z nieprzyjemnymi dolegliwościami, pojawiającymi się po spożyciu jajek. 

Czy warto dobrowolnie przejść na dietę bez jajek?

Dietą bez jajek jest również dieta wegańska, a także laktowegetarianizm, czyli jedna z wielu odmian wegetarianizmu. Pobudki do stosowania takiej diety mogą być bardzo różne, a często związane są one z ideologią. W tym wypadku dotyczy to idei ochrony zwierząt, a zarazem niespożywania produktów pochodzenia zwierzęcego. Niezależnie od przyczyny podjęcia decyzji o przejściu na dietę bez jajek, warto wiedzieć o tym, jak powinna ona wyglądać oraz z czym wiąże się rezygnacja z tego wszechstronnego produktu.

Co tracimy wybierając dietę bez jajek? 

Jajka zalicza się do grona produktów o wysokiej wartości odżywczej i biologicznej. Są one źródłem wielu ważnych składników odżywczych, które mogą być trudne do zastąpienia za pomocą innych produktów. Niemniej jednak brak jajek w diecie wiąże się również z utrudnionym przygotowywaniem określonych posiłków. Jajka nie tylko są bogatym źródłem witamin i minerałów, ale także wykazują określone właściwości, umożliwiające pieczenie najróżniejszych dań. Najważniejsze funkcje jajek w kuchni to zagęszczanie, spulchnianie, rozrzedzanie, uelastycznianie oraz łączenie ze sobą pozostałych składników. Na szczęście jajka można zastąpić innymi produktami, które wykazują analogiczne właściwości:

• zagęszczanie: len mielony, tofu, guma guar,
• spulchnianie: mąka ziemniaczana połączona z wodą,
• rozrzedzanie: sok jabłkowy, przecier z brzoskwiń,
• uelastycznianie: len rozpuszczony w wodzie.
• łączenie składników: mąka ziemniaczana połączona z wodą.

Jakie jest znaczenie jajek w diecie? 

Jajka odgrywają bardzo ważną rolę w diecie, ponieważ są źródłem wielu kluczowych dla organizmu składników odżywczych. Dlatego też wykluczenie tego produktu z diety wiąże się z koniecznością odpowiedzialnego dobrania substytutów, które pozwolą na uniknięcie niedoborów. Przede wszystkim jaja są źródłem białek dobrze przyswajalnych przez organizm. Białka jaja określa się za wzorcowe, ponieważ ich wartość biologiczna wynosi ok. 90%. Dla porównania przyswajalność białka z mleka wynosi 80%, a białka mięsnego 70%. W przypadku osób niespożywających mięsa i produktów odzwierzęcych alternatywnym źródłem białka mogą być ryby lub tofu. Inną opcją są rośliny strączkowe jak np. groch, fasolka, bób, soczewica, soja czy cieciorka. Obecność jajek w diecie wiąże się również z dostarczaniem do organizmu niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT) i lecytyny. Egzogenne kwasy tłuszczowe nie są produkowane przez człowieka, co oznacza, że muszą one być dostarczane z zewnątrz. Co więcej, są one niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Z kolei lecytyna bierze udział w transporcie cholesterolu we krwi oraz metabolizmie tłuszczów. Związki te można dostarczyć do organizmu, uzupełniając dietę o oleje roślinne, tofu, soję, orzechy, nasiona, a także ryby morskie.

Czym zastąpić jajka w diecie? 

Znaczenie jajek w diecie nie ogranicza się wyłącznie do tego, że zawierają one dużą ilość wzorcowego białka, NNKT i lecytyny. Produkt ten jest również źródłem:

• witamin z grupy B (zwłaszcza witaminy B12),
• witamin rozpuszczalnych w tłuszczach A, D, i E,
• składników mineralnych, takich jak: żelazo, fosfor, siarka, cynk i wapń,
• substancji tłuszczowych,
• foswityny.

Związki te spełniają wiele ważnych funkcji w organizmie oraz gwarantują jego prawidłowy rozwój. Dla przykładu odpowiadają one za właściwe funkcjonowanie układu nerwowego oraz prawidłową mineralizację kości. Biorą one również udział w procesach krwiotwórczych oraz wykazują właściwości oksydacyjne. Jest to oczywiście wyłącznie ułamek prozdrowotnych właściwości witamin i minerałów, które zawierają jajka. Aby nie doprowadzić do ich niedoborów, należy uzupełnić dietę o zielone warzywa liściaste, nasiona roślin strączkowych, warzywa kapustne czy pełnoziarniste produkty zbożowe. Duże znaczenie ma również obecność w diecie warzyw i owoców, takich jak marchew, papryka i brzoskwinie. Aby mieć pewność, że dieta bez jajek będzie pełnowartościowa i zdrowa, warto skorzystać z oferty cateringu dietetycznego. Zapewnia on m.in. starannie dobrane do posiłków warzywa i owoce, które pozbawione są szkodzących pestycydów. Dobry jakościowo catering zapewnia także możliwość wykluczenia z każdej diety danych składników, które są niepożądane przez konkretną osobę. W ten sposób można skomponować np. dietę wegetariańską bez jajek (laktowegetarianizm), która będzie zawierała składniki, konieczne do uzupełnienia niedoborów, wynikających z braku tego produktu.

Czy dieta bez jajek może być prawidłowo zbilansowana? 

Zdecydowanie się na dietę bez jajek wiąże się z koniecznością wprowadzenia odpowiednich produktów, które dostarczą do organizmu składniki, dotychczas zapewniane poprzez spożycie jaj. Niemniej jednak sam dobór produktu zawierającego określony związek nie rozwiązuje problemu. Kluczowe są bowiem odpowiednie proporcje, zapewniające zaspokojenie zapotrzebowania organizmu na dany składnik. Kolejnym problem jest przyswajalność związku, która jest różna w zależności od danego produktu. Dobrym przykładem jest białko jajek (przyswajalne w 90%), które można porównać do białka mleka (80%), białka mięsa (70%) czy białka obecnego w roślinach strączkowych (40%). Bardzo ważne w diecie bez jajek jest więc zapoznanie się z przyswajalnością określonych związków. Co więcej, dana substancja może być lepiej przyswajana w towarzystwie dodatkowego produktu. Dla przykładu aby dostarczyć do organizmu żelazo należy spożywać takie produkty, jak np. buraki, brokuły czy natka pietruszki (przyswajalność 5-10%). Żelazo z tych składników będzie jednak w większym stopniu przyswajalne, jeśli znajdzie się ono w obecności produktów bogatych w witaminę C (np. sok z cytryny, sok z pomarańczy, kiszonki). Ciekawą alternatywą dla osób przechodzących na dietę bez jajek jest wybranie gotowej diety pudełkowej. Takie rozwiązanie jest gwarancją otrzymywania pełnowartościowych posiłków, które będą zawierały odpowiednio obliczoną ilość składników odżywczych. Co więcej, opcja ta eliminuje problem związany z zapoznawaniem się z etykietami produktów w sklepie, przy produkcji których mogły zostać użyte świeże jaja lub susz jajeczny.